بعضي‌ها از ورودي طلافروشان وارد بازار مي‌شوند و بعضي‌ها هم از ورودي بازار كفاش‌ها. حالا ديگر به محلي رسيده‌اند كه همه چيز را از شير مرغ تا جان آدميزاد مي‌توانند در مغازه‌ها پيدا كنند. البته مغازه‌ها و انبارشان پر است از کاغذ، چرم، پتو، پارچه، کارتن، پلاستيك، پنبه، چوب و چسب كه با يك‌جرقه كوچك هم مي‌توانند بلاي جاي آدميزادها شوند. شرايط براي جرقه‌زدن هم مهياست؛ سيم‌هاي در هم تنيده شده و به هم گره خورده كه بي‌هيچ حساب و كتابي از اين سوي سراهاي بازار به ديگر سوي سراها كشيده‌شده‌اند، مي‌توانند در يك آن، جرقه‌هاي بزرگي بزنند كه چهارچوب آهني مغازه‌ها هم ذوب شود. كولرهاي گازي، دستگاه‌هاي برقي‌اي كه در طلاسازي‌ها، كفاشي‌ها و خياطي‌ها و همه و همه دارند با تمام توان از سيم‌هاي برق جريان مي‌كشند. تاريخ بازار را هم كه مرور كنيم، پر است از آتش‌سوزي‌هاي كوچك و بزرگ.
عبدالله رحماني، يكي از قديمي‌ترين بازاري‌هاي تهران است. او كه به گفته خودش 62سال در بازار تهران فعاليت كرده، ابتدا از ماجراي فراموش‌نشدني آتش‌سوزي بزرگ سال 57 مي‌گويد؛ «جمعه‌شب خبر آتش‌سوزي مغازه‌هاي تيمچه بهرام و سراي زرتشتي‌ها را به گوشم رساندند. بيش از 100مغازه از جمله مغازه‌هاي من در آتش سوخته بود و آتش‌نشاني هم براي مهار آتش تنها كاري كه كرد اين بود كه روي همه چيز آب گرفته بود. همين شد كه سقف اين قسمت از بازار فرو ريخت و در اين ميان چند نفر جانشان را از دست دادند.» رحماني در ادامه حرف‌‌هايش به علت آتش‌سوزي هم اشاره مي‌كند. اينطور كه وي مي‌گويد، اجناس درون قفسه‌هاي پشت‌بام كه رويشان پارچه كشيده شده بود، باعث آتش‌سوزي گسترده آن سال شده بودند. وي عنوان مي‌كند كه هيچ‌كس بيمه نبود و خودش نيز در آن زمان 7ميليون تومان ضرر كرد. وي همچنين كمي از آتش‌سوزي سراي توتونچي (قسمت چرم و كفش) در گذشته دور مي‌گويد و سپس به اين نكته اشاره مي‌كند كه عامل اصلي آتش‌سوزي بازار، خود بازاري‌ها هستند. البته رحماني اعتقاد دارد كه در ايمن‌شدن بازار هم دولت و اداره برق منطقه هم همراهي لازم را ندارند؛ چراكه اين اداره مي‌تواند برق كساني كه سيستم مغازه‌شان را ايمن نمي‌كنند، قطع كند.
عبداللهي، يكي ديگر از كسبه قديمي بازار است كه مي‌گويد در ايمن نبودن بازار، شهرداري اصلا مقصر نيست. وي يكي از مشكل‌هاي بزرگ را نحوه چيدمان اجناس و بي‌توجهي به سيم‌كشي از سوي مستاجران و مالكان مي‌داند. وي مي‌افزايد: «شهرداري كه نمي‌تواند كلي نيرو بسيج كند تا بر محل گذاشتن ويترين، نحوه چيدمان اجناس، سد معبر و ... نظارت كنند. از طرفي ارزش ملك‌هاي بازار سانتي‌متري است و نمي‌شود به‌راحتي نسبت به بازسازي و بهينه‌سازي معابر اقدام كرد».
از ديگر آتش‌سوزي‌هاي بزرگ بازار، آتش‌سوزي سراي اميركبير بوده كه بيش از 20سال پيش رخ داده است. اكبر آقابالازاده از مغازه‌داران بازار مي‌گويد كه اين آتش‌سوزي را به ياد دارد و خسارت آن به حدي سنگين بوده كه مجبور شدند همه مغازه‌هاي اين سر را از نو بسازند. وي مي‌گويد: بيش از 50درصد مغازه‌ها اصلا بيمه نيستند. اين را چند مغازه‌دار ديگر هم تاييد مي‌كنند و علت را هزينه زياد بيمه مي‌دانند. البته با يك‌حساب سرانگشتي و چهاردرهزارمي كه بيمه از سرمايه مغازه‌دار مي‌گيرد، به رقمي مي‌رسيم كه شايد خيلي براي مالكان مغازه هم زياد نباشد. به قول يكي از مغازه‌داران، وقتي مغازه‌داري ماهانه 15ميليون اجاره مي‌گيرد، چرا نمي‌تواند مبلغي را براي بيمه مغازه خودش تعيين كند.
از كوچه سيدولي كه چندين سال پيش آتش را به خود ديده و ايستگاه شماره 7 آتش‌نشاني عبور مي‌كنيم و به امامزاده زيد مي‌رسيم. به سمت چهارسوق كوچك مي‌رويم و با گذر از كنار پاساژ چهارسوق كه يك‌بار فرو ريخت و منجر به مرگ عده‌اي شد، مي‌گذريم. به‌نظر مي‌رسد پاساژ حالا دست‌كم از تهديد آتش، ايمن باشد. سپس وارد سراي مشيرخلوت مي‌شويم. اين سرا هم اگرچه آتش‌سوزي وسيعي را به خود ديده، به نظر مي‌رسد آن اتفاق درس عبرتي نشده چرا كه جنس‌ها روي هم چيده شده كه گاهي ارتفاعشان به سقف مي‌رسد؛ حتي رفت‌وآمد عادي در راهروها را هم سخت مي‌كند.
به سراي حاج حسن مي‌رويم؛ جايي كه در سال 88 طعمه حريقي گسترده شد و حدود 100مغازه در آتش سوخت. با وجود اين، وضعيت انبارها و سيم‌كشي هنوز نامناسب است. در چهارسوق بزرگ نيز كه آتش‌سوزي وسيعي به خود ديده وضعيت كمي بهتر است. در بين‌الحرمين بازار هم بسياري از مغازه‌ها بازسازي و تبديل به بوتيك شده‌اند. همين عاملي است تا سيم‌كشي مغازه‌ها نو شود.
آخرين آتش‌سوزي بازار
آخرين آتش‌سوزي بازار تهران همين چند وقت پيش يعني 20مرداد در پاساژ آهن‌آلات صنعتی و ساختمانی واقع در خیابان پامنار رخ داد و باعث شد مسئله ايمن‌نبودن بازار بار ديگر در شوراي شهر تهران مطرح شود. در اين آتش‌سوزي دود زيادي منطقه را فرا گرفت و 2نفر جان خود را از دست دادند. اين در حالي بود كه 6 روز قبل از آن نيز یک ساختمان ۳طبقه در چارسوق بازار تهران طعمه آتش شد و كالاهاي زيادي را تبديل به خاكستر كرد.
معصومه آباد، رئيس كميته ايمني و مديريت بحران شوراي شهر بعد از اين دو آتش‌سوزي اخير بازار گفت: «در 9ماه گذشته 100 حریق در تهران رخ داده كه یک‌سوم این حوادث در بازار بوده و تمام ساختمان‌های حادثه‌دیده قبلا تذکر ایمنی دریافت کرده بودند.» به گفته وي، در زمان وقوع این حریق 200مغازه اطراف هیچ یک کپسول آتش‌نشانی نداشته‌اند و هیچ اقدامی برای پیشگیری از بروز حادثه رخ نمی‌دهد. البته آباد ادامه داد: مدت‌ها از زمان تهيه برنامه جامع شهرداري تهران براي محافظت از بازار گذشته اما بي‌توجهي دو، سه وزارتخانه و سازماني که در اين محدوده مسئوليت دارند، موجب شده تا عملا دست شهرداري تهران براي اجراي اين طرح بسته بماند. اين در حالي است كه همچنان سازمان‌هاي مسئول از جمله سازمان ميراث فرهنگي و جامعه اصناف براي حفظ هويت تاريخي پايتخت اقدام عملي و همكاري با ساير نهادهاي مسئول را به طور جد در دستور كار ندارند.
آتش در دل كوچه‌هاي تنگ و باريك
رئیس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر تهران نيز در رابطه با آتش‌سوزي اخير پامنار گفت که از 85 واحد تجاری اينجا تنها 11واحد فعال هستند. احمد دنيامالي به موردي اشاره مي‌كند كه نشان مي‌دهد كوچه‌هاي تنگ و باريك بازار در كنار نحوه گذاشتن اجناس و ويترين مغازه‌ها كار را براي آتش‌نشانان سخت مي‌كند. به گفته وي، بعد از وقوع حادثه، ساعت 10:30 اولین نیرو به فاصله 6دقیقه و 39 ثانیه از تماس با آتش‌نشانی به محل رسیده که این از لحاظ استانداردهای جهانی دیر است.
نظر شما